Yabancı Personel Çalışma İzni

 

YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ

 

TANIMLAR:

Çalışma İzni Başvurusu ve Değerlendirilmesi:

⇔ Çalışma izni başvuruları yurt içinde doğrudan Bakanlığa, yurt dışında ise yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılır. Yurt dışında yapılan çalışma izni başvuruları Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarınca Bakanlığa iletilir.

⇔ Çalışma izni uzatma başvurusu, çalışma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her durumda çalışma izni süresi dolmadan yapılmalıdır. Bu süre dolduktan sonra yapılan uzatma başvuruları reddedilir.

⇔ Çalışma izni başvuruları, uluslararası işgücü politikasına göre değerlendirilir.

⇔ Başvurular değerlendirilirken, Bakanlıkça gerek görülen hallerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri dikkate alınır.

⇔ Bakanlık, “Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu” kararları doğrultusunda çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde ve çalışma izni puanlama sisteminin oluşturulmasında kullanılacak kriterleri belirler.

⇔ Başvuruda eksik bilgi ve belgelerin olması halinde, bu eksiklikler tamamlanıncaya kadar başvurunun değerlendirilmesi ertelenir. Erteleme süresi, bilgi veya belge eksikliklerinin tamamlanmasını geciktiren mücbir bir sebebin varlığının resmi bir makamdan belgelendirildiği haller dışında otuz (30) günü aşamaz. Erteleme süresi sonunda eksiklikleri tamamlanmayan başvurular reddedilir.

⇔ Usulüne uygun yapılan başvuruların değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması kaydıyla otuz (30) gün içinde tamamlanır.

Ön İzin:

⇔ Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, ilgili kurum ve kuruluşlardan ön izin alınması zorunludur.

⇔ Sağlık hizmetlerinde Sağlık Bakanlığı, eğitim hizmetlerinde Milli Eğitim Bakanlığı bu hizmetlerde mesleki faaliyette bulunacak yabancılara ön izin vermeye yetkili olup, ön izin alınması gereken meslekler anılan Bakanlıkların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

⇔ 04.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 34 üncü maddesi uyarınca çalışacak yabancı uyruklu öğretim elemanlarına çalışma izni, Yükseköğretim Kurulunun (YÖK) ilgili mevzuata göre vereceği ön izne istinaden Bakanlıkça verilir. 

⇔ Bu kapsamda yer alan çalışma izni uzatma başvuruları da ilgili Bakanlığın veya Yükseköğretim Kurulunun ön iznine tabidir.

⇔ 28.02.2008 tarihli ve 5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ve ilgili mevzuat kapsamında, “Ar-Ge Merkezi Belgesi” olan firmalarda Ar-Ge personeli olarak çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı” nın olumlu görüşü olması halinde değerlendirilir.

Çalışma İzni Başvurusunun Reddi:

Çalışma izni başvurusunun, Bakanlıkça yapılan değerlendirmesi neticesinde;

• Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan
• Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan
• Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen
• Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan
• Gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olan
• Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamayan 
• 6458 sayılı Kanunun 7 nci, 15 inci ve 54 üncü maddeleri kapsamında olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan
• Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan
• Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan
• Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan

Başvurular reddedilir.

Çalışma İzninin Mahiyeti:

⇔ İlgili mevzuat doğrultusunda verilen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, aynı zamanda ikamet izni yerine geçer. Ancak, 6458 sayılı Kanunda tanımlanan mülteci ya da ikincil koruma statüsü dışında yabancının herhangi bir nedenle ikamet izni olması yabancıya çalışma hakkı vermez.

⇔ Yurt dışından yapılan başvuruya istinaden çalışma izni verilen yabancı, çalışma izninin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmek zorundadır. Bu süre içinde Türkiye’ye gelmeyen yabancının çalışma izni iptal edilir.

⇔ Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerle sağlanan haklar saklı kalmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde çalışma izinleri; iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür koşullarının gerekli kıldığı hallerde, belirli bir süre için tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, işkolu veya mülki ve coğrafi itibarıyla sınırlandırılabilir.

Çalışma İzni ve Çalışma İzni Muafiyetinin Geçerliliği ve İptali:

⇔ Çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti, sürenin sona ermesi veya Bakanlıkça iptal edilmesiyle geçerliliğini kaybeder.

⇔ Yabancının veya işverenin talebi dışında çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, yabancının;

• Çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin geçerlilik tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi
• İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığının uygun görüşünün bulunması hali hariç, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması
• İlgili mevzuat hükümlerine aykırı olarak çalıştığının tespiti
• Çalışmasının herhangi bir nedenle sona ermesi
• Çalışma izni başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapıldığının sonradan tespiti
• Turkuaz kart kapsamında olması ve geçiş süresi içinde talep edilen bilgi ve belgeleri sunmaması ya da bunların niteliklerini kaybettiğinin anlaşılması
• Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca olduğunun ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilmesi
• Sağlık sebepleri veya zorunlu kamu hizmeti gibi mücbir sebepler dışında süreli çalışma izinlerinde aralıksız olarak altı aydan, bağımsız ve süresiz çalışma izinlerinde ise aralıksız olarak bir yıldan uzun süre Türkiye dışında kalması
• Turkuaz kart sahibi olması halinde, yurt dışında kalış süresinin Bakanlıkça belirlenen süreyi aşması,

Durumlarında iptal edilir.

Çalışma İzninin İstisnai Olarak Verilebileceği Yabancılar:

Bakanlıkça belirlenen uluslararası işgücü politikasına uygun olarak;

• Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak değerlendirilen
• Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen
• Belirli bir süre işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam edilen
• İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen
• KKTC vatandaşı
• AB üyesi ülke vatandaşı
• Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen
• Sınırötesi hizmet sunucusu,

İlgili mevzuatın çalışma izni hükümlerinin uygulanmasına ilişkin istisnalar tanınabilir.

Uluslararası Koruma Kapsamında Olan Yabancılar:

⇔ 6458 sayılı Kanun uyarınca, uluslararası koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş veya şartlı mülteci yabancılar; uluslararası koruma başvurusu tarihinden, geçici koruma sağlanan yabancılar ise geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten altı ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak için başvurabilirler.

⇔ Bu kapsamda olan ve çalışma izni veya çalışma izni muafiyetine başvuru hakkı tanınan yabancılara, çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti verilmesinde İçişleri Bakanlığının olumlu görüşü aranır.

⇔ Geçerli çalışma izni veya çalışma izni muafiyetine sahip olunması, bu yabancılara Türkiye’de mutlak kalış hakkı sağlamaz.

⇔ Çalışma izni süreleri, mevzuatta yer alan diğer çalışma izni süreleriyle aynıdır.

⇔ 6458 sayılı Kanunun;

• 77 nci maddesi uyarınca uluslararası koruma başvurusunun geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması, 85 inci maddesi uyarınca uluslararası koruma statüsünün sona ermesi veya 86 ncı maddesi uyarınca uluslararası koruma statüsünün iptali halinde İçişleri Bakanlığının bildirimi üzerine,
• 91 inci maddesi uyarınca sağlanan geçici korumanın Bakanlar Kurulu kararıyla sonlandırılması veya bireysel olarak sona ermesi ya da iptali halinde, Bakanlar Kurulu kararı veya İçişleri Bakanlığının bildirimi üzerine,

Verilmiş olan çalışma izni veya çalışma izni muafiyetleri Bakanlıkça iptal edilir.

⇔ Uluslararası koruma başvuru sahibi, uluslararası koruma statüsü sahibi ve geçici koruma sağlanan yabancıların çalışma ve çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti başvurusu hakkının il, süre, sektör, işkolu, iş ve meslek bakımından “Göç Politikaları Kurulu” kararları ve Bakanlığın uluslararası işgücü politikası dikkate alınarak uygulanması ve sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının görüşü dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Serbest Bölgede Çalışacak Yabancılar:

⇔ 3218 sayılı “Serbest Bölgeler Kanunu” kapsamında çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları Ekonomi Bakanlığına yapılır. Ekonomi Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme neticesinde çalışma izni alması uygun görülen yabancılar Bakanlığa bildirilir.

⇔ Bu kapsamda yer alan ve Ekonomi Bakanlığınca bildirilen yabancılara, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla Bakanlıkça çalışma izni düzenlenir.

⇔ İlgili mevzuatta yer alan; “İdari itiraz ve yargı yolu“, “Bildirim ve sosyal güvenlik yükümlülüğü” ve “Denetleme yetkisi” ni kapsayan maddelere ait hükümler 3218 sayılı Kanun kapsamındaki serbest bölgelerde uygulanmaz. Bu maddelerde düzenlenen konularda, 3218 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

Yabancı Öğrenciler:

⇔ Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim programlarına kayıtlı yabancı öğrenciler, çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler.

⇔ Yabancı öğrencilerden ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olanlar, öğrenimlerinin ilk yılının tamamlanmasından sonra çalışma iznine başvurabilir ve 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayılı “İş Kanunu” uyarınca kısmi süreli çalışabilirler. Örgün öğretim programlarına kayıtlı lisansüstü öğrenciler için bu sınırlamalar uygulanmaz.

⇔ Yabancı öğrencilere verilen çalışma izinleri, geçerli öğrenci ikamet iznini ve bu ikamet izninin sağladığı hakları sona erdirmez.

⇔ Yabancı öğrencilerin çalışmasına ilişkin usul ve esaslar Göç Politikaları Kurulunca belirlenen esaslar dikkate alınmak suretiyle, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

⇔ Türkiye’de yüksek öğrenimini tamamlayan yabancının mezuniyet tarihinden itibaren bir yıl içinde çalışma izni başvurusu yapması halinde, “Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulunca” belirlenen esaslar doğrultusunda değerlendirilir.

Yabancı Mühendis ve Mimarlar:

⇔ Öğrenimlerini Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunun mühendislik ve mimarlık fakültelerinde veya yurt dışında ilgili ülke makamları ve Yüksek Öğretim Kurulu tarafından tanınmış bir yükseköğretim kurumunda tamamlayarak mühendis ve mimar unvanlarını almış olan yabancılar, ilgili mevzuata göre proje bazlı ve geçici süre ile çalışma izni alarak mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra edebilirler.

Bildirim ve Sosyal Güvenlik Yükümlülüğü:

⇔ Yabancı çalıştıran işverenler ile süresiz veya bağımsız çalışma izni bulunan yabancılar, çalışma izninin veya çalışma izni muafiyeti kapsamında çalışmanın başlaması ve sona ermesi durumu ile çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin iptalini gerektirecek halleri on beş gün içinde Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür.

⇔ Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alan yabancılar ile yabancı çalıştıran işverenler, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini kanuni süresi içinde 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” hükümlerine göre yerine getirirler.

Çalışma İzni Kapsamı Dışında Kalanlar:

Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, 6735 sayılı “Uluslararası İşgücü Kanunu” na göre çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilirler.

Mavi Kart Sahipleri ve Mavi Kart Almaya Hak Kazananlar:

⇔ Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, bu kapsamda belirtilen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklıdır.

⇔ Bu kapsamda bulunan kişilerin, seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü yoktur. Bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.

⇔ Bu kapsamda bulunan kişiler, bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamazlar. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler.

Bu çerçevede; 5901 sayılı “Türk Vatandaşlığı Kanunu” nun 28 inci maddesi kapsamında “Mavi Kart” almaya hak kazanmış bulunanların, yapılacak mesleğin icrasına ilişkin olarak ulusal mevzuatımızdaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve özel kanunlarda yer alan hususlar saklı kalmak koşuluyla, 6735 sayılı “Uluslararası İşgücü Kanunu” hükümleri gereğince Bakanlıktan çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır. Mavi kart almaya hak kazananlara ilişkin çalışma izni talepleri de Bakanlıkça karşılanmamaktadır.

Yabancıların Çalışmalarının Yasak Olduğu Meslek ve Görevler:

⇔ Diş tabipliği, dişçilik, hasta bakıcılık [Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun uyarınca]

⇔ Eczacılık [Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun uyarınca]

⇔ Veterinerlik [Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun uyarınca]

⇔ Özel hastanelerde sorumlu müdürlük [Hususi Hastaneler Kanunu uyarınca]

⇔ Avukatlık [Avukatlık Kanunu uyarınca]

⇔ Noterlik [Noterlik Kanunu uyarınca]

⇔ Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi [Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun uyarınca]

⇔ Kara suları dahilinde balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan ihracı, dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık vb. [Kabotaj Kanunu uyarınca]

⇔ Gümrük müşavirliği [4458 sayılı Gümrük Kanununun 227 nci maddesi gereğince]